اهمیت و مدیریت فروتست در باغات: راهنمای علمی و کاربردی
مقدمه:
فروتست (Fruit Set) به فرآیند تشکیل میوه از گلهای بارور شده اطلاق میشود که در آن، گلها پس از گردهافشانی و باروری، به میوه تبدیل میشوند. این مرحله از رشد گیاه، نقش حیاتی در تعیین کمیت و کیفیت محصول نهایی دارد. درختان میوه، بهویژه در شرایط اقلیمی و مدیریتی خاص، ممکن است با کاهش درصد بستن میوه مواجه شوند که میتواند به کاهش عملکرد و کیفیت محصول منجر شود. بنابراین، مدیریت مؤثر فرآیند فروتست با استفاده از تکنیکهایی مانند محلولپاشی عناصر غذایی و محرکهای رشد، امری ضروری است.
هدف و تاثیر فروتست
هدف از انجام فروتست در باغات میوه، بهبود و تقویت فرآیندهای زیر است:
- افزایش درصد بستن میوه:
افزایش قدرت گرده، لقاح کامل و تشکیل میوههای سالم.
- کاهش ریزش گل و میوههای اولیه:
استحکام تخمدان و کاهش تنشهای محیطی و تغذیهای.
- بهبود کیفیت و یکنواختی میوهها:
افزایش اندازه، رنگ، قند و ترکیبات مفید میوه.
- تثبیت جوانهها برای سال آینده:
بخصوص در مرحله پاییز، ذخیره مواد مغذی در جوانهها برای گلدهی و رشد سال آینده.
عناصر مهم در فروتست و نقش آنها
۱. بور (B)
نقش: رشد لوله گرده، لقاح، تقسیم سلولی اولیه در تخمدان.
اهمیت: حیاتیترین عنصر در مرحله فروتست؛ کمبود باعث ریزش گل و میوه میشود.
۲. کلسیم (Ca)
نقش: استحکام دیواره سلولی لوله گرده، انتقال سیگنالهای سلولی، کاهش ریزش میوههای تازه تشکیل شده.
۳. روی (Zn)
نقش: تولید هورمونهای رشد (اکسین)، تقسیم سلولی و قدرت باروری گلها.
۴. فسفر (P)
نقش: تأمین انرژی (ATP) برای تقسیم سلولی، تشکیل DNA و RNA ، لقاح و تثبیت میوه.
۵. مولیبدن (Mo)
نقش: متابولیسم نیتروژن، رشد گرده و سلامت گل، سنتز هورمونها و پلیآمینها.
۶. نیتروژن (N)
نقش: رشد سلولهای اولیه میوه و جوانهها؛ مصرف باید کنترلشده باشد تا رشد رویشی بیش از حد ایجاد نکند.
- پتاسیم (K)
نقش: انتقال قند و انرژی به جوانه ها، افزایش زنده مانی و فعالیت لوله گرده، افزایش مقاومت با تنظیم اسمزی.
- اسیدهای آمینه
نقش: کاهش استرس محیطی، تقویت جذب عناصر غذایی، کمک به سنتز پروتئین و آنزیمها.
- جلبک دریایی (Seaweed Extracts)
نقش: منبع طبیعی هورمونهای گیاهی (سیتوکینین، جیبرلین، اکسین)، افزایش تقسیم سلولی و مقاومت به تنشها، تثبیت درصد میوهبندی و یکنواختی میوه.
مراحل فروتست در باغات
۱. فروتست بهاری (قبل از باز شدن جوانهها / مرحله دمزنبوری)
هدف: تقویت گلدهی، لقاح و تشکیل میوه.
عناصر کلیدی:
بور، کلسیم، روی، فسفر، مولیبدن
اسیدهای آمینه و جلبک دریایی برای کاهش استرس و تحریک هورمونی
توجه: نیتروژن باید مدیریتشده باشد تا رشد رویشی زیاد ایجاد نکند.
۲. فروتست پاییزی (بعد از برداشت و قبل از ریزش برگها)
هدف: ذخیرهسازی مواد مغذی در جوانهها برای گلدهی سال آینده و افزایش سلامت کلی درخت.
عناصر کلیدی:
بور، روی، فسفر، پتاسیم، نیتروژن مدیریتشده
کلسیم و مولیبدن در صورت کمبود مزمن
اسیدهای آمینه و جلبک دریایی اختیاری، بهعنوان مکمل
⚠️ نکته: انتقال بور در برخی درختان از برگها به جوانهها محدود است؛ بهتر است بور در زمان گلدهی یا اوایل بهار نیز اعمال شود.
تفاوت اهمیت عناصر و اولویت آنها در فروتست اول و آخر فصل
| عنصر | فروتست بهاری | فروتست پاییزی | توضیح |
| بور (B) | بسیار مهم | مهم | رشد لوله گرده و لقاح؛ ذخیره در جوانهها |
| کلسیم (Ca) | بسیار مهم | متوسط | کاهش ریزش و ترکیدگی |
| روی (Zn) | مهم | مهم | هورمونها و تقسیم سلولی |
| فسفر (P) | متوسط | متوسط | انرژی برای تقسیم سلولی و ذخیره |
| مولیبدن (Mo) | متوسط | کم | متابولیسم نیتروژن، سلامت گرده |
| نیتروژن (N) | مهم، مدیریتشده | مهم، مدیریتشده | رشد سلولی اولیه و ذخیره جوانه |
| پتاسیم (K) | متوسط | مهم | انتقال قند به جوانه ها |
| اسیدآمینه | متوسط | متوسط | کاهش استرس، افزایش جذب عناصر |
| جلبک دریایی | متوسط | کم | اثر هورمونی، تحریک رشد و مقاومت |
جمعبندی
- فروتست مرحلهای حساس و تعیینکننده در باغات است که کیفیت و کمیت محصول را تحت تأثیر قرار میدهد.
- مدیریت تغذیهای و استفاده از بیواستیمولانتها در هر دو مرحله به افزایش درصد میوهدهی و کیفیت محصول کمک میکند.
- ترکیب صحیح عناصر و زمان مصرف برای بهرهوری بیشتر و جلوگیری از ریزش گل و میوه حیاتی است.
- اولویت عناصر: بور، کلسیم، روی و ازت مهمترین عناصر در بهار؛ بور، روی، ازت و پتاسیم در پاییز اهمیت بیشتری دارند.
- بیواستیمولانتها (اسید آمینه و جلبک) به عنوان مکمل، کارایی عناصر اصلی را افزایش داده و مقاومت گیاه به تنشهای محیطی را بالا میبرند.
- 1
- 2
بخش فنی نیک نهاده نسل نو